De term NIMBY is al meer dan vijftig jaar oud, maar is vandaag springlevend – in die mate dat het lijkt dat NIMBY aan de winnende hand is. NIMBY-groepen kunnen zich sneller organiseren via sociale media en hebben meer middelen om projecten tegen te houden dan vijftig jaar geleden.
Iedereen wil schone energie en betaalbare woningen, maar niemand lijkt windturbines of appartementsgebouwen in zijn achtertuin te willen. Ontwikkelaars van grootschalige projecten vragen zich hardop af of het nog wel mogelijk is om energie-infrastructuur, of openbaarvervoersknooppunten, of zelfs individuele gebouwen te ontwikkelen.
Wat is NIMBY?
NIMBY (Not In My Back Yard) is een vorm van verzet waarmee ontwikkelaars, lokale overheden en overheden bekend zijn. Een ‘NIMBY’-bewoner heeft misschien geen principiële bezwaren tegen ontwikkelingsplannen, maar hij wil ze zeker niet voor zijn deur.
NIMBY is de motivatie van bewoners die hun omgeving willen beschermen
Michael Dear
NIMBYisme, samen met zijn extremere neefje NIABYisme (Not In Anyone’s Back Yard), veroorzaakt vooral problemen in regio’s waar er geen alternatief is dan te bouwen in de buurt van woningen, zoals de Benelux. En als dat niet kan worden vermeden, moeten we leren er beter mee om te gaan.
Het goede nieuws: NIMBY’s zijn vaak in de minderheid
Laten we met goed nieuws beginnen: NIMBY’s zijn vaak een minderheid. Er is meer steun voor bepaalde projecten dan ontwikkelaars of overheden vaak denken.
“Individuen zijn vaker voorstander van energieprojecten dan dat ze er tegen zijn,” aldus Carley et al. in hun onderzoek voor 2020.
Het is echter bekend dat vocale minderheden hele ontwikkelingsprojecten kunnen laten ontsporen of stilleggen, dus hun inbreng moet serieus worden genomen.
Vier tips om met NIMBY om te gaan
Waar komt NIMBYisme vandaan? Wat maakt het erger? Kunnen we er iets aan doen?
Uit studies komen vier factoren belangrijke acties naar voor die het effect van NIMBY-activiteiten op projecten kunnen verminderen.
Het is een illusie te denken dat je rabiate tegenstanders van een project kan laten bedaren door een soort “recept” te volgen. Maar om succesvol te zijn hebben tegenstanders of NIMBYisten de steun nodig van het brede publiek. We raden organisaties aan om zich niet te richten op de 10% meest rabiate tegenstanders zich te richten op het perspectief van neutrale of semi-neutrale omstanders.
“Richt je niet op de tegenstanders, maar op de neutrale omstaanders. Voorkom dat je hen voor het hoofd stoot”
Het doel moet niet per se zijn om fans van je project te werven, maar wel om te voorkomen dat je mensen zo vervreemdt dat ze zich bij de tegenstanders aansluiten.
De volgende acties komen een heel eind in de richting om dit te bereiken.
1. Laat zien dat je “procedurele rechtvaardigheid” respecteert
Mensen hebben er een hekel aan als ze het gevoel hebben dat ze ergens in zijn gedupeerd, te slim af zijn geweest of in de val zijn gelokt. Een initiatief dat plotseling opduikt – en eruit ziet alsof het met volle kracht vooruit zal gaan – trekt veel aandacht en lokt verzet uit. De mobilisatie van tegenstand komt vaak voort uit het gevoel dat het project wel heel snel gaat, dat men geen tijd krijgt om het afdoende te bekijken.
Als tegenstanders van een project kunnen aantonen dat de projectontwikkelaar een gemeenschap probeert te overrompelen, hebben ze de eerste slag om de harten en geesten gewonnen, en kunnen ze die gebruiken om verzet te organiseren.
Het voelt contra-intuïtief en veel organisaties willen de communicatie uitstellen “om te voorkomen dat de andere kant een kans krijgt om zich te organiseren”.
Maar de andere kant zal zich sowieso organiseren. Nogmaals: de strategie moet niet gericht zijn op hardcore NIMBYists, maar eerder op de mensen zij willen werven en mobiliseren (de “zwijgende meerderheid”).
“Stel communicatie niet uit, ook al voelt dat onveilig. Tegenstanders zullen zich vroeger of later tòch organiseren.”
Ontwikkelaars en lokale belanghebbenden moeten daarom vroeg en duidelijk communiceren over wat ze van plan zijn, en hoe het project de omgeving zal beïnvloeden.
Ondermeer de Belgische projectontwikkelaar Immobel heeft zijn strategie daar in de laatste jaren aan aangepast, zo blijkt uit een reportage in Bruzz. Zo informeert het bedrijf de stakeholders zo vroeg mogelijk in het traject.
“In Brussel bestaat er momenteel veel weerstand tegen grootschalige projectontwikkeling,” bevestigt Brussels bouwmeester Kristiaan Borret. “Tegelijk zie ik de ontwerpen van grote ontwikkelaars evolueren. Ik pleitte vroeger voor meer architectuurwedstrijden, en een bedrijf als Immobel is daarin meegegaan.”
“Ze proberen het grote publiek nu ook zo vroeg mogelijk te informeren, waarschijnlijk omdat ze lessen getrokken hebben uit de huidige problemen. Zo laat je zien dat je transparant bent en krijg je ook de kans om je project uit te leggen voor er een negatief klimaat rond ontstaat. Want we moeten af van die negatieve spiraal die elk groot vastgoedproject als ‘monsterlijk’ kadert.”
Kristiaan Borret, Brussels bouwmeester
Daarnaast legt Immobel, volgens woordvoerster Caroline Kerremans, ook een nadruk op de positieve aspecten van projecten:
“We bekijken hoeveel we van gebouwen kunnen behouden en hergebruiken. Een efficiënt waterbeheer, duurzaam en fossielvrij bouwen met geothermie zijn vandaag standaard geworden. In vergunningstrajecten betrekken we de buurt zoveel mogelijk en geven we uitleg. Zonder dat we daarbij altijd alle verwachtingen kunnen inlossen.”
Caroline Kerremans, woordvoerder Immobel
Een onderzoek uit 2016 van onderzoeker Petrova naar windmolenparken benadrukt dat beslissingen die tot stand komen via een proces dat als eerlijk wordt beschouwd, eerder aanvaardbaar zijn voor het publiek.
Zij ontdekte dat “[h]et tijdstip waarop bewoners voor het eerst over een project te weten komen, hun beslissing om het te steunen of te verwerpen aanzienlijk beïnvloedt. Hoe vroeger de bewoners over potentiële projecten te weten komen en hoe meer officiële informatiebronnen zij gebruiken, hoe groter de kans op steun.”
“Hoe vroeger omwonenden over projecten te weten komen via officiële kanalen, hoe groter de kans op steun”
Werk dus samen met lokale verkozenen en administraties om het project ruim van tevoren aan te kondigen.
Communiceer vervolgens uitgebreid over het proces en de procedure die is gevolgd om vergunningen voor het project te krijgen. Ontwikkelaars moeten niet alleen de procedure volgen, mensen moeten ook daadwerkelijk zien en geloven dat de procedure is gevolgd.
Weerstand is minder waarschijnlijk wanneer projecten aantoonbaar ‘volgens het boekje’ en met volledige publieke verantwoording worden uitgevoerd.
Actiepunten
Weerstand is minder waarschijnlijk wanneer projecten aantoonbaar ‘volgens het boekje’ en met volledige publieke verantwoording worden uitgevoerd.
Actiepunten
- Wees proactief. Maak uw plannen zo vroeg mogelijk bekend aan het publiek
- Betrek, indien mogelijk, omwonenden bij beslissingen over de locatie van het project en maak gebruik van hun lokale kennis
- Ga verder dan de minimumeisen voor naleving, vooral als het gaat om raadpleging van het publiek
- Zorg voor buy-in bij de lokale overheid en maak hun steun bekend
2. Bouw met alle middelen vertrouwen op
Vertrouwen is het ultieme tegengif voor NIMBY-weerstand, en een gebrek aan vertrouwen wakkert het vuur van NIMBY vaak aan.
Mensen moeten de ontwikkelaar en de lokale autoriteiten vertrouwen. Een staat van dienst met positieve resultaten kan ertoe bijdragen dat mensen ontwikkelingsplannen meer aanvaarden.
Empathie met de gemeenschap is cruciaal. Behandel bewoners niet als een potentieel probleem, maar als potentiële bijdragers aan een gezamenlijke onderneming. Als men er niet in slaagt een compromis met de bewoners te sluiten, zijn hele projecten tot stilstand gekomen.
Een biomassa-energieproject in het Verenigd Koninkrijk mislukte volledig (Upreti & van der Horst 2004) door de starre ‘er-is-geen-alternatief’-houding van de ontwikkelaars”.
Tip: een starre, ‘er-is-geen-alternatief’ houding holt het vertrouwen uit
De onderzoekers concludeerden dat “de publieke acceptatie of afwijzing voornamelijk gebaseerd was op het vertrouwen of wantrouwen van het publiek.”
Starre standpunten aan beide zijden van het conflict zorgden ervoor dat er geen bouwvergunning werd afgegeven, ondanks het feit dat er op nationaal niveau steun was voor de productie van energie uit biomassa.
“Het winnen van publieke steun om biomassa-energie te promoten vereist een alternatieve aanpak van planning en actie door middel van interactieve communicatie, publieke participatie en collectief leren onder alle belanghebbenden”
Upreti & Van der Horst, 2004
Upreti & van der Horst 2004
Overweeg, naast formele raadplegingen, workshops voor groepen belanghebbenden over onderwerpen die voor hen van belang zijn. Deze kunnen een secundair doel dienen om potentiële investeerders en voorstanders van de plannen bewust te maken van de voordelen.
Actiepunten
- Luister naar feedback van bewoners via sociale media, enquêtes en campagnes
- Laat zien hoe u actie onderneemt naar aanleiding van suggesties van het publiek
- Identificeer en benader stakeholdergroepen en hun problemen één voor één
- Werk nauw samen met lokale overheden die al een zeker vertrouwen van het publiek genieten
- Maak uw bedrijf menselijk met publieksgerichte contactpersonen
- Gebruik storytelling om uw projectvisie herkenbaar te maken
- Vergeet niet dat het opbouwen van vertrouwen tijd en een open mentaliteit vergt
3. Leg uit hoe de plaatselijke bevolking van het project zal profiteren
Wat zal de ontwikkeling betekenen voor de plaatselijke omgeving? Een project dat het visuele karakter van een buurt verandert, extra druk legt op de (vervoers)infrastructuur of de luchtkwaliteit aantast, zal als storend worden ervaren, maar als het voordelen voor de bewoners met zich meebrengt, kan dit helpen de bezwaren te temperen.
Carley et al. (2020) ontdekten dat publieke steun voor projecten hand in hand ging met positieve percepties van projectvoordelen.
Er zal waarschijnlijk geen tekort zijn aan tegenstanders die de negatieve effecten van een bepaald project versterken, dus wees niet verlegen om het verhaal in evenwicht te brengen. Vaak zal deze positieve communicatie toekomstgericht zijn, in termen van langetermijnwinsten die opwegen tegen de pijn op korte termijn.
De focus van deze goednieuwsverhalen moet zo mogelijk (hyper)lokaal zijn.
Uit een onderzoek naar windenergie (Petrova 2016) bleek dat omwonenden algemene voordelen van een ontwikkeling, zoals koolstofneutrale energieproductie, minder overtuigend vonden dan voordelen voor de directe omgeving van het project (zoals banen of hernieuwbare energie voor de omwonenden).
“Toon de voordelen voor de directe omgeving (zoals jobs) eerder dan voordelen voor de samenleving als geheel”
Petrova, 2016
Bijvoorbeeld: bij de bouw van een kolencentrale kan je achterhaalde aannames over vervuiling ontkrachten door te vertellen over de technologie voor koolstofafvang en -opslag die bij het ontwerp wordt gebruikt.
Het communiceren van positieve effecten betekent niet dat negatieve effecten worden verdoezeld. Communiceer duidelijk hoe je zal omgaan met de negatieve impact van een project.
Actiepunten
- Focus op de (hyper)lokale voordelen van het project
- Ga in op de negatieve punten, verdoezel ze niet
- Gebruik casestudy’s van eerdere ontwikkelingen om voorspellingen over de toekomst te onderbouwen
4. Informeer het publiek over het project
Begrijpt het publiek de bedoeling van het project? Adequate informatie is een noodzakelijk maar niet voldoende ingrediënt voor succes (daarom zetten we dit als laatste in plaats van als eerste).
Informatie alleen zal NIMBY’s dus niet overtuigen, maar duidelijke en transparante communicatie over de plannen kunnen negatieve speculatie wel verhinderen.
Maak gebruik van nieuwe mogelijkheden om stakeholders in realtime te informeren. Dankzij de technologie is realtime-informatie betaalbaar.
Voorbeeld: een biomassaproject installeerde realtime camera’s en een meetstation voor de luchtkwaliteit, waardoor het publiek 24/7 toegang kreeg tot gegevens over de luchtkwaliteit (Giuliano, 2018). Deze transparantie kon aantonen dat de biomassacentrale de omliggende woonwijken niet bijkomende vervuilde. Bovendien win je punten bij het publiek doordat je duidelijk investeert en zorg besteedt aan informatie voor het ruime publiek – dat helpt dan weer om vertrouwen te bouwen (zie punt 1).
Opgepast: overstelp het publiek niet met informatie tenzij het relevant is voor hun zorgen. Wat u ook verstrekt, u moet de “wat heb ik er aan?”-test doorstaan.
Actiepunten
- Zamel feedback in om te bepalen wat bewoners willen weten, en stop dat in uw communicatie.
- Leg niet te veel uit. Als u over technologieën moet praten, gebruik dan begrijpelijke en toegankelijke uitleg
- Creëer een toegankelijke referentiebron voor bewoners om informatie te krijgen die ze willen, zoals een website of app